Sinds de opkomst van Pim Fortuyn heeft populistisch rechts een flinke voet tussen de deur in de Nederlandse politiek. Zorgen over immigratie, vervagende grenzen tussen landen en een alsmaar veranderende economie verbindt de mensen waar deze partijen zich op richten.

De PVV van Geert Wilders en het Forum voor Democratie (FVD) van Thierry Baudet zijn inmiddels bekende namen. Maar ook nieuwkomer JA21, opgericht door FVD-afsplitsers Joost Eerdmans en Annabel Nanninga, dingt mee naar zetels.

De grootste gemene deler is streng immigratiebeleid. FVD en JA21 willen dat vluchtelingen worden opgevangen in de regio van herkomst. Degenen die toch naar Nederland komen, krijgen als het aan hen ligt alleen tijdelijke opvang. De PVV wil zelfs een volledige stop op alle asielzoekers én migranten uit islamitische landen.

Ook kritiek op de islam in Nederland verbindt de drie partijen, maar ze leggen andere accenten. Zo wil FVD dat islamitische scholen zich houden aan de volgens hen "fundamentele (joods-christelijke) waarden" van Nederland. JA21 wil islamitisch onderwijs helemaal ontmoedigen en ook bijvoorbeeld de hoogtes van minaretten beperken. De PVV gaat het verst, met een ministerie van Immigratie, Remigratie en De-islamisering. Volgens de PVV is de islam namelijk geen religie, maar "de meest gewelddadige politieke ideologie die er bestaat".

De partijen hechten daarnaast aan een sterke Nederlandse identiteit en zelfbeschikking. Alle drie zijn dan ook eurosceptisch. JA21 wil niet uit de EU, maar hamert wel op veel meer autonomie. Ook moeten kiezers kunnen meedenken over de houdbaarheid van de euro middels een referendum. Bij FVD krijgt de kiezer ook een referendum, maar dan over een volledig vertrek uit de EU.

Ook de PVV wil zo'n 'Nexit'. De partij hekelt het coronaherstelprogramma van de EU, dat Nederland volgens Wilders "100 miljard euro" kost. In werkelijkheid is dit bedrag jaarlijks zo'n 330 miljoen euro netto voor de komende 30 jaar, becijferde de Tilburgse hoogleraar Harald Benink voor de NOS.

Van het geld dat een Nexit volgens de PVV oplevert, wordt onder meer het minimumloon verhoogd en gaat de AOW-leeftijd terug naar 65. Met deze punten is de partij economisch het meest links van de drie, hoewel de PVV zichzelf niet zo beschouwt.

FVD en JA21 zijn economisch duidelijk rechtser. Ze willen het voor mkb'ers makkelijker maken mensen te ontslaan en zieke werknemers korter doorbetalen. Verder moet de overheid inkrimpen zodat belastingen omlaag kunnen. Daarnaast willen beide partijen vooral zzp'ers en ondernemers ondersteunen. Over het minimumloon laat JA21 zich in haar programma niet uit. FVD noemt het alleen in de context van Oost-Europese chauffeurs en vindt onderbetaling "uitbuiting" en "oneerlijke concurrentie".

De kans is groot dat alle drie de partijen na de verkiezingen in de Kamer komen. De PVV staat al maanden op plek twee in de peilingen met 17 tot 22 zetels, aldus de Peilingwijzer. Hoewel het gepeilde zetelaantal van FVD sinds vorige zomer flink is gedaald, lijkt de partij inmiddels weer stabiel te staan op 3 tot 5 zetels. JA21 kan volgens de Peilingwijzer op 1 tot 3 zetels rekenen.